Szłam dziś do pracy, spóźniona bardziej niż zwykle, ale i tak zatrzymałam się na przejściu dla pieszych na rogu Stradomia i Dietla. Tam, gdzie naprzeciwko siebie stoją dwie kamienice popadające w coraz większą ruinę. Nie o tym jednak chciałam, precyzuję jedynie miejsce akcji. Ponoć - pamiętajmy o tym - jedno z najbardziej pechowych skrzyżowań tramwajowych w Krakowie; już kilka razy wykoleił się tam tramwaj, zdarzyło się, że zginął przy tym człowiek. To ważna informacja. To ważna rzecz, bo wpływa na nasze myślenie o miejscu: jesteśmy tam otoczeni zielonymi siatkami zabezpieczającymi przed odpadającym z kamienic gruzem, stoimy w obliczu śmierci (tak! nie przesadzam!), nawet czekając na zielone światło dla pieszych - taka ironia, że oczekiwanie na zielone światło może być przyczyną zgonu. Bynajmniej nie ironizuję, nie wyśmiewam się. Stoimy tam, myślimy: spadnie gzyms na głowę/nie spadnie. Przeżyję/nie przeżyję. A jednocześnie przypominamy sobie, tak, to tu był ten wypadek, to tu wykolejony tramwaj potoczył się na człowieka. Wystarczy straszenia, atmosfera grozy jest już wystarczająco zagęszczona. Wypełnię zatem ramy tej historii.
Zatrzymałam się otóż dziś rano, choć, jak napisałam, spóźnienie do pracy było duże, ponieważ zafascynowała mnie praca dwóch panów czyszczących tory. Spokojnie po tych torach chodzili, jeden z dmuchawą, mającą na celu (jak się domyślam, nie wiem) "wydmuchanie" z torów tego, co drugi wyskrobie - do wyskrobywania ten drugi miał zresztą specjalne narzędzie. Zwykłe czyszczenie torów z zamarzniętego śniegu, być może piasku i soli sypanych na ulice po dużych opadach od miesiąca gnębiących (podobno; ja lubię opady śniegu...) Kraków i inne miasta Polski, Europy i Świata - wydawałoby się. Zaczęłam się panom przyglądać.
Pan z dmuchawą (nazwę go "dmuchawiec") chodził i patrzył wokoło, na przechodzących na zielonym ludzi, na mnie, stojącą ciągle na rogu, na samochody go mijające, na tramwaje, którym musiał ustępować... Dmuchawą dmuchał w powietrze. Założył najwyraźniej, że im więcej powietrza wydmucha w powietrze, to ogrzeje powietrze ciepłym powietrzem i powietrze cieplejsze od jego działań się stanie. Od czasu do czasu dmuchnął gdzieś "na ślepo" na tory, w górę ulatywała wówczas chmura wydłubanego kurzu, piasku, paprochów i innych cudów zwykle w torach zalegających. Pan dmuchawiec wykonywał więc w mojej opinii swoją pracę w sposób kompletnie bezsensowny, zupełnie niezgodny z celem, który zapewne został mu wyznaczony. Zimno mu pewnie przy tym było, a przyznaję, że i ja zmarzłam, obserwując jego działania.
Ten drugi pan, ten ze skrobaczką ("skrobak" brzmi nieładnie, "wyskrobek" jeszcze gorzej; nie będę go w ogóle nazywać), zachowywał się jeszcze bardziej absurdalnie. Tory w tym miejscu, które im akurat na tę godzinę przydzielono, rozdzielają się. Dalej idą prosto, przez skrzyżowanie na Krakowską, ale nowa część odjeżdża na Dietla w prawo, w stronę Mostu Grunwaldzkiego. Miał więc dość, hmm, skomplikowany rozjazd do wyskrobania (jakkolwiek by to nie brzmiało). Nie jest to jednak usprawiedliwienie. Operował na powierzchni mniej więcej 2x2 metry kwadratowe. To skrobnął tu, to tam, prawie jak panienka w ogródku, która raz kwiatuszek urwie z tej grządki, raz z tamtego krzaczka. Brak było w jego działaniach nie tylko zamysłu czy koordynacji, ale również ciągłości, a wręcz pamięci. Potrafił zawzięcie skrobać 10 cm torów, po czym przerzucał się metr dalej, na inną część torowiska i zaczynał skrobać zupełnie obojętnie, bez zacięcia, które dopiero co z siebie był wykrzesał, jakby wraz ze zmianą miejsce skrobania następowała w nim przemiana osobowościowa. Ten cykl przemian zresztą musiał być wyjątkowo krótki, bo pewnie 30 sekund nie minęło, a on już stawał się skupionym na swojej robocie pracownikiem, który w pochyleniu skrobie, kolejne 10 cm, niemające wszakże punktu stycznego z żadnym z miejsc, które już wyskrobał był wcześniej. Jego skrobanie było tak zupełnie bezsensowne, jak tylko można to sobie wyobrazić. Specjalnie przyjrzałam się miejscom, które skrobał i które pozostawiał niewyskrobane, bo myślałam, że skrobie tylko tam, gdzie wyjątkowo dużo zmarzliny jest i śmieci. Nie. Ten pan skrobał przypadkowo, miejsca, które opuszczał, były tak samo zapchane, jak te, które skrobał. Pomyślałam, że może gdyby zastanowił się i robił to systematycznie, byłoby mu łatwiej; bardziej ergonomicznie, oszczędzałby siły i mógł dzięki temu lepiej wyskrobać wszystkie przestrzenie. Przede wszystkim jednak gdyby skrobał "po kolei" miałby pewność, że żadnego fragmentu torów zapchanego nie pozostawia, co przecież nie jest bez znaczenia dla bezpieczeństwa podróżujących tramwajami i osób postronnych, stojących na feralnym przejściu.
Umknęła mi w obszernym opisie absurdalnych działań pana od skrobania i pana dmuchawca jeszcze jedna rzecz. Mądrzy Francuzi, u których niegdyś sprzątałam w hotelu, nauczyli mnie, że po to odkurzacz ma długą rączkę, by nie trzeba było się do niego schylać i by przy odkurzaniu nie bolały plecy. To było prawie 15 lat temu, a ja wtedy byłam gówniarą, która pojechała do Francji na zarobek i uczyć się języka. Nie umiałam ani pracować, ani rozmawiać; po wakacjach w tym hotelu do tej pory sprzątam każdą łazienkę w 15 minut, po francusku nawijam, a przy odkurzaczu się nie schylam. Mniemam, że ci panowie nigdy nie byli we Francji, a w każdym razie we Francji nigdy nie operowali odkurzaczem. Gdyby bowiem tak było, wiedzieliby, że dmuchawa w ręku jednego czy ów wyskrobek u drugiego to nic innego jak specyficzny rodzaj odkurzacza. Przyznaję, że podobieństwo kończy się na rączce, ale właśnie o nią mi chodzi. Panowie przy dmuchawie i przy skrobaczce, choć rączki długie miały, pracowali pochyleni tak, że obawiam się o ich kręgosłupy dziś wieczorem, jutro rano i w najbliższych dniach w ogóle, by nie powiedzieć długoterminowo. Jak się okazuje wyjazd do Francji za młodu czasem może być korzystny dla rozwoju osobistego.
Te dziwaczne obserwacje nie były jednak na tyle fascynujące, bym stała bezmyślnie przez kilka minut na mrozie, na skrzyżowaniu, na którym z każdej strony nadciągnąć może śmierć. Rozmyślałam, wyznam. Moje myśli szły w kierunku tych panów. Okropne to myśli były i z dużym wstydem jednak je napiszę, liczę bowiem na dyskusję.
Jakże to, pomyślałam, możliwe, by ci panowie, którzy nawet nie potrafią sobie zorganizować dmuchania i skrobania racjonalnie, porządnie, po prostu dobrze, mieli takie samo prawo głosu jak ja, wykształcona aż za bardzo, mądra aż do przemądrzenia, myśląca tak, że się przegrzewam, znająca Kraków, Polskę i Świat, o IQ wyższym niż przeciętne. Jakże to może być, że ci panowie idą głosować i każdy z ich głosów jest równoważny mojemu? Przestraszyłam się tych myśli, ale - a niech to - patrzyłam jak się miotają, dmuchają i skrobią, marzłam i myślałam dalej. Jakim to cudem jest, że oni głosują w wyborach jakichkolwiek odbywających się w tym kraju, podejmują decyzje na podstawie tego, co mówią politycy, co im przekazują media. Co oni z tych przemów rozumieją? Jak oni odbierają przekaz medialny? Czasem ja sama (tak, jestem również arogancka) mam problem z tym, by zrozumieć, co prezes/prezydent/premier/przewodniczący/rzecznik itd. powiedział. Niekiedy zastanawiam się, co zamierzał powiedzieć i usiłuję dojść do tego, czemu użył takich słów, jakich użył i dlaczego wypowiada się w Polsce o Polsce, ale nie po polsku?! Jak ma sobie z nimi poradzić ten człowiek, który pewnie od świtu skrobie tory, by bezpiecznie po nich miał mógł przejechać tramwaj, byśmy wszyscy bezpiecznie przeszli i przejechali przez to nieszczęsne skrzyżowanie i który nie potrafi sobie z tymi torami poradzić, stwarzając tym samym zagrożenie dla nas wszystkich, przemierzających tę trasę?
Dochodzę do problemu świadomości i przekazu medialnego, czy też przekazu werbalnego (bardziej werbalnego niż na przykład przekazu mimiką lub mową ciała). Tylko zarzucę temat. Jak jest ten przekaz konstruowany? Jaką świadomość mają "producenci" przekazu werbalnego skierowanego do społeczeństwa - a konkretnie, skąd wiedzą, w jaki sposób społeczeństwo odbierze ich słowa? Badania? Tak. Ankiety i inne bzdety. Ale już widzę pana dmuchawca, jak odpowiada na pytania w mądrej ankiecie. Na jakiej podstawie poznajemy więc poziom świadomości owego pana ze skrobaczką? Z czego, z jakich źródeł korzystamy, zapoznając się z poziomem wiedzy, świadomej, podkreślam, wiedzy takich panów?
Dorzucę jeszcze jeden przykład. Nie lubię tego sklepu spożywczego, który niedawno powstał koło mojej pracy. Niby nowy, a wygląda jakby od 30 lat nikt w nim nic nie zmienił. No dobrze, towarem wypełniony, ale półki, jako żywo, z poprzedniej epoki. Pani w sklepie musiała wycofać rachunek poprzedniego klienta, który nie mógł zapłacić. Wycofywała wszystkie pozycje po kolei, każdą z osobna, pojedynczo (celowe powtórzenia!). Tymczasem wiem, bo widziałam ze dwa tygodnie temu, jak panią tę uczono, że może wycofać cały rachunek za jednym zamachem. Stałam w kolejce ja i czekałam, a ze mną jakieś 5-6 osób. Nieważne, nic nam się nie stało, ale jeśli ta pani nie potrafi się nauczyć obsługiwać kasę fiskalną, to jakże ona ma obsługiwać kartę bankomatową? Głupie porównanie. Wiem. To inne: jak ona ma ocenić, kto z kandydatów będzie lepszym zarządcą Krakowa? Nie chcę nawet próbować odpowiedzieć na to pytanie. Nie chcę i już.
Dużo myśli, prawda? Okropne są. Wiem. Tak. Ale co mogę poradzić? Zmarzłam bardzo, przyglądając się nieskoordynowanej pracy panów na torowisku. Zamarłam, patrząc na panią w sklepie. Jakoś nie umiem sobie poradzić z problemem. Moje pytania do dyskusji są więc następujące:
1. Jak poznajemy "innych ludzi" - tych, z którymi nie mamy na co dzień do czynienia (w domyśle tych, co nie są krakowskimi intelektualistami...).
2. Jak poznać świadomość tych "innych ludzi"? Jak dotrzeć do pokładów ich wiedzy na temat świata?
3. W jaki sposób dowiedzieć sie, jak ci "inni ludzie" patrzą na świat?
4. Jak nauczyć się "innych ludzi" rozumieć?
Takie podstawowe pytania... jakże dla mnie trudne, jakże dla mnie zaskakujące.
Na zakończenie podkreślam, że nie drwię, nie kpię, tzw. prostych ludzi lubię i ich zawsze szukam, bo właśnie chcę poznać. A że pojawiły się we mnie niedemokratyczne myśli? No co poradzę - niewiedza i nieznajomość zagrały na moich emocjach. Stąd te pytania, stąd poszukiwania, stąd w końcu ten post.
